Φάρμακα στον αθλητισμό: antidoping, διεθνείς κανονισμοί, έρευνα WADA
Θεωρία: 2 ώρες/εβδομάδα | Φροντιστήρια: 2 ώρες/εβδομάδα | Μονάδες ECTS: 3
Περιεχόμενο – Σκοπός του μαθήματος
Στόχος του μαθήματος είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές γενικές γνώσεις σχετικά με τους διαθέσιμους τρόπους φαρμακοδιέγερσης (ντόπινγκ) στον αθλητισμό καθώς και με τη διαχρονικότητα του φαινομένου αυτού. Ειδικότερα, θα ενημερωθούν για τους κανονισμούς που έχει θεσπίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Αντιντόπινγκ (World AntiDoping Agency, WADA) με βάση τους οποίους τεκμηριώνεται πότε ένας αθλητής θεωρείται ότι έχει κάνει χρήση απαγορευμένων ουσιών και πρέπει να τιμωρηθεί. Επιπλέον, θα κατανοήσουν τον τρόπο δράσης όλων των απαγορευμένων ουσιών και μεθόδων, όπως αυτές ορίζονται από τον Παγκόσμιο Κώδικα Αντιντόπινγκ του WADA. Ακολούθως, θα μάθουν την αρχή των κυριότερων αναλυτικών τεχνικών που χρησιμοποιούν τα ειδικά, διαπιστευμένα από τον WADA εργαστήρια σε όλο τον κόσμο για να ανιχνεύσουν απαγορευμένες ουσίες και μεθόδους στο βιολογικό υλικό των αθλητών. Τέλος, θα διδαχθούν την επίδραση των αντιοξειδωτικών και των συμπληρωμάτων διατροφής στην αθλητική απόδοση, αφού πρώτα αποκτήσουν βασικές γνώσεις στα πεδία της Οξειδοαναγωγικής Βιολογίας και της Βιοχημείας της Άσκησης. Τα αντιοξειδωτικά και τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, ούτε η χρήση τους είναι απαγορευμένη από τον WADA, είναι, ωστόσο, ευρέως διαδεδομένα στο χώρο του αθλητισμού.
Αναλυτικό Περίγραμμα του Μαθήματος
- Εισαγωγή στην έννοια της φαρμακοδιέγερσης (ντόπινγκ).
- Φαρμακοδιέγερση και παραβίαση του αθλητικού ιδεώδους – Ιστορική αναδρομή.
- Ο Παγκόσμιος Κώδικας Αντιντόπινγκ και οι κανονισμοί του Παγκόσμιου Οργανισμού Αντιντόπινγκ (WADA).
- Κατηγορίες απαγορευμένων ουσιών σύμφωνα με τον Κατάλογο Απαγορευμένων Ουσιών και Μεθόδων του WADA – Αναλυτική παρουσίασή τους.
- Κατηγορίες απαγορευμένων μεθόδων σύμφωνα με τον Κατάλογο Απαγορευμένων Ουσιών και Μεθόδων του WADA – Αναλυτική παρουσίασή τους.
- Διαδικασία συλλογής δειγμάτων ούρων και αίματος αθλητών για έλεγχο ντόπινγκ.
- Τεχνικές ανίχνευσης απαγορευμένων ουσιών και μεθόδων – Αναλυτική παρουσίασή τους.
- Ο ρόλος των αντιοξειδωτικών και των ελευθέρων ριζών στην αθλητική απόδοση – Βασικοί όροι της οξειδοαναγωγικής βιολογίας και αναφορές σε σχετικές εργασίες από τη διεθνή βιβλιογραφία.
- Ο ρόλος των συμπληρωμάτων διατροφής στην αθλητική απόδοση.
- Επίσκεψη στο Εργαστήριο Αναλυτικού Ελέγχου Ντόπινγκ του Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου Αθήνας «Σπύρος Λούης» (Ο.Α.Κ.Α.) – Ενημέρωση των φοιτητών από τους εξειδικευμένους επιστήμονες του πεδίου σχετικά με τη διαδικασία ελέγχου ντόπινγκ και τις μεθόδους ανίχνευσής του σε εργαστηριακό επίπεδο καθώς και για τη νομική υπόσταση του φαινομένου της φαρμακοδιέγερσης.
Τρόπος Αξιολόγησης
Οι φοιτητές αξιολογούνται με βάση την απόδοσή τους στη γραπτή εξέταση (50% του συνολικού βαθμού) και την επίδοσή τους στη δημόσια παρουσίαση ενός ερευνητικού θέματος που εμπίπτει στο αντικείμενο του μαθήματος (50% του συνολικού βαθμού).
Προτεινόμενα Συγγράμματα
- Σ. Χάντζος. Ντόπινγκ, από το σχολείο στο θάνατο, Κάκτος, 2004
- O. Rabin, Y. Pitsiladis. Acute Topics in Anti-Doping, Karger, 2017.
- J. Houglum, G. Harrelson, T. Seefeldt. Principles of Pharmacology for Athletic Trainers, SLACK, Incorporated, 2015.
- D. Thieme, P. Hemmersbach. Doping in Sports, Springer, 2010.
Εκπαιδευτικό Υλικό / E-class
Διδάσκοντες
Δημήτριος Κουρέτας (Υπεύθυνος)
Αριστείδης Βεσκούκης
Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Διαιτολογίας & Διατροφολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Παιδαγωγικές Eνότητες
